Tìm hiểu về loài Cá mối và các thông tin thú vị ít người biết

Tìm hiểu về loài Cá mối giúp chúng ta khám phá một sinh vật biển có hình dáng đặc biệt, thịt thơm ngon và giàu giá trị kinh tế. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tập tính, môi trường sống và lợi ích từ loài cá quen thuộc này.

Giới thiệu khái quát về loài cá mối

Cá mối là một trong những loài cá biển quen thuộc với ngư dân Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở vùng ven biển Trung Bộ và Nam Bộ. Loài cá này không chỉ có giá trị kinh tế cao mà còn được ưa chuộng trong chế biến thực phẩm nhờ vào thịt cá thơm ngon, săn chắc và ít xương. Cá mối thường xuất hiện trong các mẻ cá của ngư dân đánh bắt gần bờ, với số lượng khá dồi dào vào mùa biển lặng.

Tên gọi “cá mối” bắt nguồn từ hình dáng phần đầu hơi nhọn, dài và có phần hàm dưới hơi nhô ra trông giống như con mối. Ngoài ra, loài cá này còn được biết đến với tên gọi khác như cá mối biển hay cá mối đầu nhọn. Chúng thuộc họ Synodontidae (cá mối biển) – một họ cá phân bố rộng rãi ở các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới.

Trong ẩm thực, cá mối là nguyên liệu quen thuộc để chế biến nhiều món ăn như cá mối kho tiêu, chiên giòn, nướng muối ớt hay làm chả cá. Bên cạnh giá trị dinh dưỡng cao, cá mối còn được coi là thực phẩm dễ chế biến và phù hợp với nhiều khẩu vị khác nhau.

Đọc thêm: Tìm hiểu về loài Cá nục từ đặc điểm đến môi trường sống

Đặc điểm và tập tính của cá mối

Cá mối có thân hình thon dài, phần bụng hơi tròn và dẹp dần về phía đuôi. Kích thước trung bình của cá trưởng thành dao động từ 20 đến 40 cm, tuy nhiên cũng có những con dài hơn 50 cm trong môi trường tự nhiên. Lớp vảy cá khá nhỏ, mịn và có màu xám bạc ánh kim. Đầu cá nhọn, mắt to, miệng rộng và có răng nhỏ, sắc – đặc điểm giúp chúng săn mồi hiệu quả dưới đáy biển.

Một trong những đặc điểm nổi bật của cá mối là tập tính sống ẩn mình trong cát hoặc bùn đáy biển. Nhờ có màu sắc gần giống với nền đáy biển, cá mối dễ dàng ngụy trang và rình rập con mồi. Chúng là loài săn mồi chủ động, thường ăn các loại sinh vật nhỏ như tôm, cá con, giáp xác và động vật phù du. Khi phát hiện con mồi, cá mối có khả năng phóng nhanh trong thời gian ngắn để tấn công chính xác.

Cá mối hoạt động chủ yếu vào ban đêm hoặc thời điểm sáng sớm, khi nhiệt độ nước phù hợp và các loài sinh vật nhỏ nổi lên kiếm ăn. Ban ngày, chúng thường lẩn trốn dưới lớp cát đáy biển để nghỉ ngơi hoặc tránh kẻ thù. Với bản tính khá nhút nhát, cá mối ít khi di chuyển xa bãi sinh sống và thường bơi đơn lẻ hoặc theo từng nhóm nhỏ.

Môi trường sống và khả năng sinh sản của cá mối

Cá mối phân bố chủ yếu ở vùng biển nhiệt đới, nơi có nền đáy biển phù hợp với tập tính sống chui rúc. Tại Việt Nam, cá mối thường được tìm thấy ở các khu vực ven biển có đáy cát pha bùn, như vùng biển miền Trung (Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên), Nam Trung Bộ (Khánh Hòa, Ninh Thuận), và vùng biển Tây Nam Bộ (Cà Mau, Kiên Giang).

Môi trường sống lý tưởng của cá mối là vùng nước nông, độ sâu từ 10 đến 50 mét, nơi có dòng chảy ổn định và nguồn thức ăn phong phú. Chúng cũng có thể tồn tại ở các khu vực có rạn san hô, ghềnh đá hoặc các bãi triều. Tuy nhiên, cá mối không thường di chuyển vào các khu vực cửa sông có độ mặn thấp hoặc nước ngọt hoàn toàn.

Khả năng sinh sản của cá mối được đánh giá là khá tốt, giúp duy trì số lượng ổn định trong tự nhiên. Mùa sinh sản của chúng thường diễn ra vào mùa hè và đầu mùa mưa – khoảng từ tháng 4 đến tháng 8 hằng năm. Cá cái có thể đẻ hàng trăm trứng mỗi đợt, trứng sẽ nở sau vài ngày tùy theo nhiệt độ nước. Cá con sau khi nở sẽ sống gần mặt đáy và bắt đầu quá trình phát triển, đến khoảng 6 tháng đến 1 năm tuổi là có thể trưởng thành.

Đáng chú ý, cá mối có vòng đời không quá dài – trung bình từ 2 đến 4 năm. Tuy nhiên, với tốc độ tăng trưởng nhanh và khả năng sinh sản tốt, loài cá này vẫn duy trì được mật độ ổn định trong tự nhiên nếu không bị đánh bắt quá mức.

Đọc thêm: Tìm hiểu về loài Cá đổng và những sự thật thú vị ít biết

Giá trị kinh tế và bảo tồn nguồn lợi cá mối

Trong ngư nghiệp, cá mối là nguồn thu nhập quan trọng cho ngư dân các vùng biển miền Trung và miền Nam. Nhờ có sản lượng tương đối ổn định, cá mối được đánh bắt quanh năm, đặc biệt là vào mùa khô khi biển lặng và dễ khai thác. Cá mối sau khi đánh bắt có thể được bán tươi, làm khô, ướp mắm, hoặc chế biến thành chả cá và nhiều sản phẩm khác phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước.

Giá bán cá mối trên thị trường khá ổn định và phù hợp với người tiêu dùng đại chúng. Nhờ vậy, đây là loại cá được tiêu thụ mạnh ở các chợ hải sản, nhà hàng, cũng như các quán ăn bình dân. Ngoài ra, sản phẩm từ cá mối cũng được xuất khẩu sang một số nước châu Á dưới dạng cá khô, cá đông lạnh hoặc thực phẩm chế biến sẵn.

Tuy nhiên, do áp lực đánh bắt ngày càng gia tăng và tác động của biến đổi khí hậu, số lượng cá mối ở một số vùng biển có dấu hiệu sụt giảm nhẹ trong những năm gần đây. Điều này đặt ra yêu cầu cần có các biện pháp bảo tồn nguồn lợi cá mối một cách bền vững. Một số giải pháp như hạn chế đánh bắt trong mùa sinh sản, khoanh vùng bảo vệ sinh thái biển, cũng như khuyến khích người dân sử dụng ngư cụ thân thiện đang được nghiên cứu và áp dụng.

Ngoài ra, tiềm năng nuôi cá mối trong môi trường nhân tạo cũng đang được quan tâm, với kỳ vọng cung cấp nguồn cá thương phẩm ổn định và giảm áp lực lên hệ sinh thái biển tự nhiên.

Qua việc tìm hiểu về loài Cá mối, ta có cái nhìn rõ ràng hơn về giá trị sinh học, ẩm thực và kinh tế của loài cá này. Hiểu đúng và khai thác hợp lý sẽ góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phát triển bền vững ngư nghiệp địa phương.